Sultan II. Abdülhamid Han'ın Dehası ve Ermeni Meselesi

Sultan II. Abdülhamid Han'ın Dehası ve Ermeni Meselesi

Sultan İkinci Abdülhamid Han kendisine bomba ile suikast tertip edenlerden Belçikalı Joris'i hapishaneden huzuruna çağırdı ve:

- "Siz, tertip ettiğiniz bu suikastla beni öldürmek istediniz; Cenâb-ı Hak buna müsâade etmedi. Hepiniz yakalandınız, muhakeme edildiniz, mahkûm oldunuz. Ben sizi idam ettirmedim. Mahkûmiyetinizi müebbet hapse tahvil ettirdim." dedi. Joris, minnettar bir tavırla ellerini uzatarak:

- "Pardon sor..." dedi. Sultan bir el hareketi ile Joris'i susturup devam etti:

- "Ben öldürülecek bir hükümdar değildim. Çünkü hiç kimseye zulüm etmedim. Sizin beraber çalıştığınız Ermeni komiteleri bir hülya peşinde koşuyorlar. Bu memleketimin aleyhine olacaktır. Ben buna müsâade edemem. Attığınız bomba ile bu kadar bî-günâh insanlara kıydınız. Dünyânın hangi memleketinde olursa olsun böyle bir cürmü İrtikâp edeni idam ederler. Ben sizi serbest bırakacağım. Elini kolunu sallaya sallaya buradan çıkıp gideceksin." dedi. Joris, hayretler içinde:

Abdülhamid Han'a tertip edilen bomba hadisesi

- "Majeste! Artık hapishaneye dönmeyecek miyim? Beni hakîkaten serbest mi bırakacaklar?" dedi. Pâdişâh;

- "Evet. Orada bulunan husûsî eşyanızı getirecekler ve buradan pek bilinmeyen bir otele gidip başka bir isimle orada kalacaksınız. Fakat bir şartla." dedi. Joris o derece memnun olmuştu ki:

- "Bunu bir şart olarak söylemeyiniz, bir emir olarak kabul ediyorum! dedi. Sultan Hamid:

- "Buradan gideceksiniz ve şimdiye kadar beraber çalıştığınız Ermeni ihtilâl komiteleri ile temasta bulunacaksınız. Onlara buradan ne suretle çıktığınızı nasıl isterseniz anlatabilirsiniz. Size ayda beş yüz lira vereceğim. Bu komitelerin Türkiye'de gösterecekleri faaliyetler hakkında bana muntazaman malumat vereceksiniz. Aralarına gireceksiniz ve bütün mesâilerini takip edeceksiniz. Maaşınız bir banka vasıtasıyla her ay muntazaman size gönderilecektir. Mutabık mıyız?" Joris yerinden kalktı, hürmet ile eğildi:

- "Majeste! Şükranlarımı arz ederim, irâdeniz harfiyen icra ve tatbik edilecektir!"

Ondan sonra, bir müddet Ermeni mes'elesinden bahsedilmedi.

Sultan Abdülhamid Han'a Suikast tertibinde kullanılan patlamamış bir bomba